23 grudnia 2020

Święta Bożego Narodzenia, na które czekamy cały rok

Święta Bożego Narodzenia to dla wielu najpiękniejszy, wyjątkowy i wyczekiwany czas w roku. Polską Wigilię charakteryzują liczne tradycje i zwyczaje związane z rodzinnym charakterem świąt. Przekazywane przez naszych dziadków z pokolenia na pokolenie tworzą naszą tożsamość kulturową i narodową. Szczególnie polskie tradycje ludowe obrazują niezwykłość i cudowność wigilijnej nocy, na którą czekamy przez cały rok.

Jednym z jej symboli jest żywa, pachnąca lasem, choinka. Kiedyś ubierano ją wyłącznie w Wigilię. Dziś, ulegając prośbom dzieci, by wydłużyć ten magiczny czas, stroimy bożonarodzeniowe drzewko znacznie wcześniej. Dawniej nasze babcie i mamy przez cały Adwent wykonywały z najmłodszymi domownikami najróżniejsze ozdoby choinkowe, w zależności od regionu: ozdoby z bibuły, łańcuchy z papieru glansowanego lub słomy, papierowe bombki z tutek, małe pająki na wzór tych dużych ze słomy i kolorowej bibuły zdobiących powały. Na Podlasiu bardzo popularne były ozdoby z opłatka, tzw. światy, które do dzisiaj powstają w pracowniach wielu twórczyń ludowych.

Jaka Wigilia, taki cały rok

Do stołu wigilijnego zasiadano dopiero wtedy, gdy na niebie pojawiła się pierwsza gwiazdka. Jeśli jej nie było choćby z powodu zachmurzonego nieba, czekano do zmierzchu. Uważano, że jeśli niebo było mleczne, to krowy będą dawały dużo mleka, a jeśli było dużo gwiazd, kury będą się dobrze niosły. Surowo napominano dzieci, aby się tego dnia nie kłóciły. „Jaka Wigilia, taki cały rok” – powiadano. Do tej pory uważa się, że przed wigilią należy pozbyć się wszelkich urazów, wybaczyć wzajemne winy i pogodzić się nad opłatkiem. Powszechne było przekonanie, że w wigilijny wieczór zwierzęta mówią ludzkim głosem. Dlatego też w tym dniu były one – i są do dzisiaj – lepiej traktowane przez swoich gospodarzy, dostają lepsze pasze, kawałki kolorowego opłatka oraz resztki z kolacji, aby także mogły się cieszyć z narodzenia Chrystusa.

W Wigilię uważano, że dusze zmarłych opuszczają zaświaty i niewidzialne przebywają w domu wśród swoich najbliższych. Dlatego w Wigilię nie wolno było szyć, prząść na kołowrotku ani ciąć sieczki, aby nie uszkodzić i nie zranić przebywającej w domu duszy. Drzwi należało pozostawić uchylone, aby dusze mogły bez przeszkód wejść do domu.

Kto nie ma jemioły, cały rok goły

Z pewnością wielu z nas pamięta przysłowie „Kto nie ma jemioły, cały rok goły” – kiedyś w każdym domu ta wiecznie zielona roślina w dzień Wigilii wieszana była pod sufitem, na drzwiach albo nad stołem, który jednoczy domowników. Jej staropolska nazwa to „starzęśla”. Symbolizuje wszystko to, co najpiękniejsze i o czym każdy marzy, by żyć długo w dobrostanie: miłość, zdrowie, płodność, szczęście, dostatek, a nawet bogactwo. I to pod jemiołą należy łamać się opłatkiem oraz… całować, by zapewnić trwałość związku.

Na wigilijnym stole musiało się znaleźć koniecznie 12 potraw – tłumaczy się to różnie: jako 12 apostołów lub 12 miesięcy. Jeśli dom był biedniejszy, potraw było mniej. Wigilia była postna i do dzisiaj w większości polskich domów ta tradycja jest przestrzegana.

Kulminacyjnym punktem Wigilii było obdarowywanie się prezentami. Pierwsze prezenty wręczane były głównie dzieciom i znacznie różniły się od tych współczesnych. Najmłodsi odnajdowali pod świątecznym drzewkiem głównie domowe słodycze, m.in. pierniki, a także owoce i orzechy. Popularne były również zabawki wykonane z drewna, ubrania wykonane na drutach lub lalki szmacianki. I dawniej, i dziś radość ze świątecznych podarunków była ogromna. Oprócz nich ważna była ciepła, życzliwa atmosfera, dobre słowo i uśmiech najbliższych – tak jak ważne są i dzisiaj. Bo choć Święta Bożego Narodzenia trwają zaledwie kilka dni, to tej świątecznej pogody i radości musi nam starczyć na cały przyszły rok.

Może Cię zainteresować także:

14 lutego 2024

Ograniczamy plastik w kuchni dla zdrowia i ziemi

Plastik to największe wyzwanie, z jakim przyszło się nam zmierzyć w walce o lepszą planetę. Jest wiele prostych...

8 lutego 2024

Nie taki tłusty czwartek jak go malują

Tłusty czwartek to jeden dzień w roku kiedy pozwalamy sobie na małe ucztowanie. To jedyny taki czwartek, w którym...

10 stycznia 2024

Biebrzańskie Wiedźmy

Biebrzański Park Narodowy jest największym w Polsce. Jego powierzchnia rozciąga się na niemal 600 km2. Teren Parku to w...

21 grudnia 2023

Święta pachnące chlebem z polskich produktów

Chleb jest uznawany za jedną z 12 potraw wigilijnych. Symbolizuje dostatek i pomyślność, a tych szczególnie oczekujemy...

13 grudnia 2023

Podaruj bliskim polskie prezenty

Święta Bożego Narodzenia to czas miłości, radości i przebaczania, ale także czas refleksji i spotkań w rodzinnym...

5 grudnia 2023

Recepta na zimowy czas – kiełki i młode listki

Grudzień, styczeń i luty to dość trudne miesiące w sezonowym kalendarzu żywieniowym. W naszym klimacie dostępne są...